PI4GN

Dat onze draadloze hobby op stroom loopt is bekend. De ampèremeters op het schakelbord van PI4GN laten dat duidelijk zien. De voeding van het station is verdeeld over drie fasen. Er wisselt nog wel eens wat apparatuur, dus de opname verschilt per contest.  Bij de start van de contest wordt de ‘load’ die het contest-station teweeg brengt netjes verdeeld. 

De spanning op de contest-locatie komt natuurlijk uit het grid, maar niet alleen. De boerderij heeft 32 zonnepanelen op de zuidkant van het dak en die zijn goed voor zo’n 8000 KWh  per jaar. Per contest gebruikt PI4GN tussen de 130 en 180 KWh, dus tussen de 500 en 800 KWh per jaar. Groener contesten kan niet!

De verschillen zitten in het weer. Tijdens de maart en de oktober contest gebruiken we vaak elektrische kachels. Contesten is stilzitten en het kan in die maanden nog -of al- erg koud zijn. Maar ook dan wordt er slim gebruik gemaakt van de beschikbare stroom. Een speciaal fermik zorgt er voor dat tijdens RX er stroom beschikbaar is voor de elektrische kachels, terwijl deze bij TX automatisch afgeschakeld worden. De PTT sturing op het grote ‘verdeel-en-heers’ bord voor 70cm schakelt het ding. Op die manier zorgen we er voor dat de beschikbare stroom goed over de fasen verdeeld blijft, zonder dat de hoofdzekeringen er uit vliegen als de eindtrappen en de kachels tegelijk in gebruik zouden zijn.

De voeding van de boerderij komt van een trafo-huis vlakbij en metingen tonen aan dat de netspanning in de boerderij stabiel en op niveau is. Mocht de stroom uitvallen, dan beschikt de boerderij over een aggregaat van 20 KVa. Voor een betrouwbare overname van de spanning is gekozen voor handwerk. door het omsteken van een forse connector wordt er gekozen voor het grid of voor de generator. Dit bleek tijdens een test een afdoende oplossing.

In onze contest club speelt coax een hoofdrol. Mooi hoor, al die techniek, maar hoe vaak zijn we nu al niet tegen slechte coax of connectoren aangelopen? Op enig moment blijkt dat gevoeligheid van een systeem niet is wat het lijkt. En dan?

Zoeken. Meestal is de techniek de hoofdverdachte, maar is dat altijd zo? Nee dus. Over een aantal contest-jaren blijkt dat de speurtocht naar de oorzaak met een zekere vooringenomenheid begonnen wordt. Zoiets heet een ‘kokervisie’ en blijkt de waarheid nog al eens anders dan men dacht.

Zo niet bij PI4GN. Met regelmaat wordt het kabelwerk in de verdachtmakingen betrokken en niet ten onrechte.  Zo gingen de Ecoflex coaxen de versnipperaar in: de verliezen waren -na een grondige meting- groot. De oorzaak: de combinatie van afschermfolie en gevlochten mantel is niet altijd een gelukkige, vooral niet als de coax bij een rotor gebruikt wordt waarbij door de draaiing de verschillende onderdelen (mantel, afscherming, isolatie en kern) ten opzichte van elkaar bewegen. De folie kan dan breken en daardoor gaan de specificaties uit de pas lopen. Er wordt nu Cellflex 12-50 gebuikt met drie windingen op de plek van de rotor en voorlopig houdt zich dat goed. Mogelijk gedraagt de Ecoflex coax zich bij vast gebruik prima.

Maar dan de 7/8e Cellflex. Onkwetsbaar, zo lijkt het. Vrijwel altijd gescoord bij een GSM mast. Je zou zeggen dat deze coaxen professioneel zijn voorzien van connectoren. Maar ook hier zijn zwakke plekken. Zo zitten er hier en daar soms aardings-klemmen om de coax. Op die plek is de mantel onderbroken om de klem contact te laten maken met de afscherming. Maar die plekken blijken kwetsbaar: de coax buigt daar erg gemakkelijk omdat de stijfheid van de kabel onderbroken is en bij het oprollen is dat duidelijk te zien. De connectoren zijn ook een verhaal apart. De pen is met een soort ‘paraplu’ in de holle kern geschoven. En ook hier geldt: bewegen is gevaarlijk. Door het oprollen van de coax beweegt het ‘parapluutje’ in de holle kern en ook dat kan ellende veroorzaken. Als er dan nog een keer vergeten wordt om een dop of tape over de connector te doen en het gaat regenen dan is oxidatie binnenin de kern het gevolg. Al met al ook weer een oorzaak voor slechte resultaten van het geheel: meerdere lengtes 7/8e bleken veel demping te geven en bij het verwijderen van de connectoren bleek de eerste halve meter van de kern geoxideerd.

Ik laat de veelheid aan korte coaxjes buiten beschouwing, maar ook daar is het regelmatig malheur. Gammele connectoren en chassisdelen, stukjes van 10 cm coax die vrijwel als dummy-load werken… Het komt allemaal voor.

De moraal van het verhaal: vertrouw nooit een coax of een connector. De buitenkant zegt niets.

We hebben de ATV contest er weer op zitten. We werkten onder de call van PI4GN en de deelnemers waren Gerard PE1BBI, Nanko PA0V, Rob PE1ITR en Jaap PA0T.

Het was gruwelijk weer. Het woei het hele weekend hard en we kregen ’s avonds gedurende 15 minuten een wervelwind met enorme regen te verwerken, het is een wonder dat onze twee masten bleven staan. We deden mee op 70 en 23 cm.

In eerste instantie hadden we duistere ontvangstproblemen op 23cm, wat na uren werd opgelost door een verloop-plug te vervangen. Zo’n defect is het laatste dat je verwacht, we hadden de mast al vier keer omhoog en omlaag getakeld, met daarin onze 2 mtr schotel. In de loop van de contest bleek dat ons 100W signaal op die band door bijna niemand werd ontvangen, blijkbaar vertoonde ook de zendkabel defecten. Maar het was donker en slecht weer, dus we konden niets doen om dit te verbeteren en zondag hebben we het maar zo gelaten, ook toen was het nog gevaarlijk om aan de mast te werken. Kortom, alleen ontvangst op 23cm, maar die was dan ook goed. Veel stations waren min of meer verbaasd dat we ze konden ontvangen bij deze slechte condities. Best DX was PA7HV met 228 km, gemiddelde afstand 162 km.

Op 70cm hadden we 400W en drie gestackte yagi’s. Hier deden we iets experimenteels, we detecteerden met GNU-radio. Rob, PE1ITR had dit bij elkaar geprogrammeerd en ook hier waren de resultaten prima. Op de VHF-dag houdt Rob over de ins en outs een presentatie en ook over het verschil in presteren bij AM (70c) en FM modulatie. Om het spannend te houden daarom hier nog niet al te veel inhoudelijke informatie. Best DX was PA3DLJ op 279 km afstand, gemiddelde afstand 204 km, bijna allen tweeweg verbindingen.

Om 12.00 uur braken we de boel op, er moest nog ver naar huis worden gereden.

Ook nu bleek zonneklaar dat 2m FM voor deze afstanden ongeschikt is, het is gewoon te zacht. Gelukkig waren er deze keer meer deelnemers op DXSpot.tv, vooral zondag. Wat opviel is dat een aantal mensen wel was ingelogd, maar niet reageerden. Had dit misschien te maken met het feit dat DXSpot soms de input via verouderde browsers weigert door te zetten? Of toch met type-angst? Jammer, want er had natuurlijk nog veel meer in gezeten. In de bijlage een deel van onze – en andere – qso’s op het kaartje van DXSpot.

Wanneer we weer onder de call PI4GN actief zijn is onbekend, we willen eerst duidelijke technische verbeteringen doorvoeren en daarna een contest kiezen waarin we de score nog wat kunnen verbeteren.

Het eerste volle weekend van maart is altijd spannend. De hele contest set-up heeft in de winterstand gestaan en het is altijd maar de vraag of het allemaal werkt na kou, vocht en onbruik. De dinsdag voor de contest op 2 en 3 maart was er al het nodige opgebouwd door Jaap PA0T, Gerard PE1BBI, Nanko PA0V en Erik PA1ET. En dan wordt het zaterdag…

De verdere opbouw verloopt redelijk vlot, maar al snel blijkt dat 70cm problemen heeft. Op het punt waar het 70cm signaal naar de drie PA systemen wordt verdeeld zijn de drivers stuk. Door Frans PC5T en Nanko PA0V wordt er gewerkt aan een oplossing, wat uiteindelijk lukt door het signaal passief te splitsen en op die manier aan de PA’s aan te bieden.

23cm werkt, de eerste bakens rollen binnen. De set-up van 23 is ongewijzigd en samen met M1NN, Airscout en KST draait alles zoals het hoort.

13 ‘and up’ is een uitdaging deze keer. Sjaak PA0JCA is de schepper van dit geheel, maar is -een uitzondering!- deze keer verhinderd om er bij te zijn. Hij was wel op de dinsdag voor de contest aanwezig om uitleg te geven, maar het blijft een uitdaging om de forse kabelbundel die 13, 9, 6, 3 en 1.5 cm bedient op de juiste wijze aan te sluiten -zowel boven als beneden. Gelukkig wijst het zich door veel verschillende connectoren vanzelf. De hele boel werkt vrijwel in een keer.

Dan gaan we los, om 15.00 uur LT (wintertijd; vanaf mei begint het om 16.00 uur LT). De verwachting was dat er geen bijzondere condities waren en daarin werden we niet teleurgesteld. Sterker nog: Het was [pieieiep]. Toch werd OM3KII gewerkt op 70cm en 23cm via vliegtuigscatter. Een afstand van 916km. De zaterdag werd afgesloten met zo’n 100 qso’s op 70cm en 33 op 23cm.

Bij de afbraak was het niet koud, maar wel nat. Toen de 13-and-up mast naar benden gedraaid was, bleek de beschermkap van het 13-9-6 gedeelte verdwenen. De hele electronica zat in haar blootje in de regen. Curieus dat hiervan beneden niets gemerkt is: alles werkte gewoon door. Wanneer de kap verdwenen is weten we niet. De wind stak zaterdagavond op dus vanaf die tijd kan de kap er af gewaaid zijn. We hebben de kap niet terug gevonden; waarschijnlijk ligt hij in Nanko’s gracht. Drooglegging is de enige optie…

De bezetting was Jaap PA0T, Gerard PE1BBI, Frans PC5T, Jaap PA0O (Op krukken. Een die-hard…), Peter PA2V (zaterdag, ziek naar huis), Jan PA3FXB (opbouw), Harm DK3BU (zaterdag), Dick PA2DW (zondag), Erik PA1ET met de nimmer aflatende ondersteuning van Nanko, PA0V.

De definitieve cijfers volgen!

De agenda -in de rechter kolom- is een verzameling van activiteiten die de zendamateur aangaan. Je vindt daar radio-markten en bijzondere bijeenkomsten, zoals ‘weak signal day’s’ en dergelijke. 

Je kunt het evenement in de agenda ‘openklikken’ en vaak is er dan meer te zien, zoals de entreeprijs of het adres van de lokatie.

De webmaster ziet natuurlijk niet alles en daarom zijn tips -bij voorkeur via de mail groep- welkom.

De VLF machine-zender in Grimeton, Zweden, zendt twee keer per jaar uit. Het station kwam in 1924 in bedrijf en werkt op een frequentie van 17.2 KHz. Laag, naar huidige begrippen, maar in die tijd normaal. De zender en het antenne systeem zijn ontworpen door Ernst Alexanderson en bedoeld voor transatlantische communicatie. Zowel Marconi als Alexanderson leverden complete concepten voor dit doeleinde. Ze kenden elkaar ook persoonlijk. Grimeton is het laatst overgebleven operationele radiostation van dit tijdperk en is inmiddels een museum: https://grimeton.org/?lang=en

De uitzendtijden zijn in ieder geval op ‘Alexandersonday’, de dichtstbijzijnde zondag bij 2 juli (’s mans geboortedag) en de ochtend voor kerst, 24 december. Soms zijn er nog uitzendingen tussendoor. Voor een uitvoerige technische beschrijving: download Grimeton-SAQ_Vortrag

Al enkele jaren luisteren PI4GN-ers naar dit station aan het ondereind van het spectrum. Dat kan op een aantal manieren. Sommige ontvangers gaan zo laag. Een VLF convertor is een optie. De huidige SDR ontvangers halen het ook wel en tenslotte kan het nog met de standaard geluidskaart in een pc of laptop, waarbij je een antenne aan de microfooningang hangt.

We probeerden deze keer de volgende set-ups:

1. Laptop, miniwhip en SDR-console V3 software.
2. Laptop, miniwhip en geluidskaart-software, zie:  https://sites.google.com/site/sm6lkm/saqrx/
3. Laptop, loopantenne en SDR-console V3 software.
4. Laptop, loopantenne en geluidskaart-software.

We gebruiken twee mini-whips: een zelfbouw volgens PA0RDT en een Oekraïense variant. De loopantenne is een respectabele  80 tot 100 meter lang en in een driehoek gespannen tussen de BuZZZ en een rij bomen langs de weg. Als de zender in de lucht is -de tijd is beperkt…-begint het testen.

De uitzending is CW. Er wordt opgestart, en circa 20 minuten voordat de eigenlijke uitzending begint is er signaal en stuurt men veelvuldig ‘VVV SAQ’ de lucht in. De zender is vanaf 08.42 in de lucht. Het uitzenden van het CW bericht begint om 09.00 uur en duurt maar een paar minuten.

Om ideale ontvangst-omstandigheden te creëren, wordt ‘De BuZZZ’ van Erik in de buurt van Annerveenschekanaal op een akker geparkeerd. Ver van eventuele stoor-bronnen en met goede mogelijkheden om een loop te spannen. Dat laatste hebben we nog niet eerder geprobeerd. Alle voeding komt uit de laptop-accu’s of van een losse accu: er is geen omvorming of netspanning.

Welke configuratie levert de beste prestatie? De loopantenne, die versterkt wordt door een kleine pre-amp, levert resultaten die circa 10 dB boven die van de mini-whip liggen. Met de mini-whips (er zit weinig verschil tussen de beide varianten) halen we ca. +30dB s/r. Met de loop wordt dat ca. +38dB s/r. De set-ups ontlopen elkaar verder niet zo veel: zowel de SDR als de geluidskaart halen deze signalen. De loop blijkt bruikbaar tot ca. 100 KHz, daarboven neemt de versterking af. 198 KHz (Droitwich, GB) komt er bijna niet meer door.

Al met al weer een leerzame ochtend die we afsluiten met prachtig weer en koffie bij Jaap thuis. Meerdere PI4GN-ers hebben meegeluisterd op eigen apparatuur of op Kiwi SDR’s. Ook daar kwam Grimeton meestal redelijk tot goed binnen.

Er zijn nog steeds diverse stations actief op VLF, we zijn niet alleen afhankelijk van Grimeton. Deze lage frequenties worden nog steeds gebruikt voor militaire maritieme communicatie door diverse landen. Grimeton is daar ook nog tot in de 90er jaren voor gebruikt. Een stevig station om te kijken of de boel werkt is te vinden op 60 KHz. Dit is MSF, gevestigd bij Anthorn, GB. Dit signaal is altijd prima te ontvangen. DCF op 77.5 KHz kan natuurlijk ook maar heeft een rommeliger signaal.

De volgende gelegenheid om Grimeton te ontvangen zal zijn op Alexanderson-day in 2019, op 30 juni. Het nadenken over nieuwe antenne-configuraties is al begonnen. De raderen draaien…

Omdat iedereen zo zijn best heeft gedaan, hierbij nu al onze claim:

Het is een mooi score, nog wat beter dan de juli-contest. 70, 13 en 6 cm scoorden beter en het gemiddelde op 3cm was een stuk hoger. Op 24G was het heel slecht, vooral de zaterdag. Het hogere gemiddelde van 10G is volledig aan de zondag te danken, op zaterdag waren hier vooral relatief korte afstanden.

Het reguliere qso met OM3KII (917 km) wilde nu niet lukken, mogelijk omdat er nauwelijks tropo was. Je hebt voor deze afstand bij vliegtuigscatter wel enige tropo nodig.

Ter vergelijking hieronder de juli-contest

Groeten van Jaap

Op zaterdag 13 oktober 2018 is er een Weak Signal Day bij Astron in Dwingeloo, georganiseerd door DKARS. De bijeenkomst begint om 11.00 uur en duurt tot 17.00 uur.

Het programma geeft onder meer een inkijkje in het nieuwe front-end dat toegepast wordt in de WSRT in Westbork. Verder is er aandacht voor het bouwen van SSPA’s voor 23 en 3 cm door PA0HRK en het inrichten van een multiband tropo / EME station door PA5Y.

De entree zal ca. €10 zijn. Aanmelden op PA0EHG@AMSAT.ORG.