Messages from the past
Van 21 tot en met 27 augustus 2022 maakten Jaap PA0T, Nap PA1NG, Dick PA2DW en Erik PA1ET een bijzondere reis. Voor de tweede keer werd de lange golf zender van Kalundborg in Denemarken bezocht (243 kHz). Maar specialer was het meerdaagse bezoek aan Grimeton in Zweden (17.2 kHz) waar een twee daagse opleiding tot operator werd gevolgd. Boeiende dagen in de spelonken van de radio-communicatie… Voor meer foto’s zie de fotogalerij in de rechter kolom!
De LF zender in Kalundborg wordt beheerd door Jens Seeberg OZ5SY. De zender is makkelijk te vinden: al van verre zijn de twee hoge antennemasten te zien die op een landtong in zee vóór Kalundborg staan. In het gebouw staan nog twee 300 kW lf zenders die niet meer in gebruik zijn en een 50 kW zender die wekelijks nog voor transmissies gebruikt wordt. Deze wordt remote bestuurd.
Het gevolg is dat het gebouw geen vaste bewoners kent. Jens heeft er lang gewerkt, is met pensioen maar laat het station met gepaste trots zien aan belangstellenden -als je in contact met hem weet te komen. De toekomst van het station hangt aan een zijden draad: de politiek moet uiteindelijk besluiten of een dergelijke omroep faciliteit nog nuttig gevonden wordt.
Het bezoek aan Grimeton had een ander doel: de opleiding tot ‘operator’ van de ‘Alexanderson Alternator’. Uit het niets stelde Erik een opleidings-traject voor aan de Grimeton organisatie. Die reageerden direct enthousiast. Ze hadden dat nog nooit gedaan maar vonden het een goed idee. Hoewel de Nederlandse deelnemers natuurlijk niet op afroep beschikbaar zijn voor dienst in het station, wordt de kennis wel gedeeld, verspreid en krijg je nieuwe ‘ambassadeurs’ voor het station, wat Unesco Wereld Erfgoed is.
De opleiders, Fredrik en Ola, stelden voor de cursus in twee delen te doen: een digitaal deel van twee sessies via ‘Teams’ en een hands-on deel bij de ‘Alternator’. De ‘Alternator’ is feitelijk een door een elektromotor aangedreven generator, die met veel hulpwikkelingen een frequentie van 17.2 kHz opwekt. Na het digitale deel zijn we twee dagen in Grimeton geweest en werden we in twee groepjes van twee wegwijs gemaakt in het controleren, opstarten en stoppen van de ‘Alexanderson Alternator’. Een zender met het bouwjaar 1924, die zich het best laat omschrijven als een IC, maar dan helemaal mechanisch en elektrisch uitgevoerd. En dus groot en lomp! Alles is groot, spanningen liggen bloot, en als het ding eenmaal draait waan je je in een machinekamer van een schip.
We zullen zorg dragen voor een artikel in Electron over ons bezoek aan Kalundborg en een artikel waarin meer ins en outs van de ‘Alexanderson Alternator’ en de enorme antenne uit de doeken worden gedaan.
Nooit genoeg
Voor het maken van verbindingen zijn wat zaken nodig zoals vermogen, hoogte, gevoeligheid, gain, condities, operating practice. Het onderhoud van een conteststation vraagt aandacht voor al deze zaken en deze weken was ‘hoogte’ aan de orde.
De 23cm mast was een losstaande mast. Op twee U-profielen, verzwaard met twee pallet-boxen met keien werd deze mast in balans gehouden. Hij viel al een keer om, en omdat hij -net als de SHF mast- getuid moest worden was het altijd een heel gehannes om dat circus de lucht in te krijgen omdat beide masten dicht bij elkaar staan.
Het plan om de 23cm mast een vaste betonnen voet te geven leefde al langer. Toen er ook nog een extra Versatower ter beschikking kwam is besloten om in één keer beide masten van een vaste voet te voorzien. 23cm kan het voortaan zonder tuidraden doen en de extra mast natuurlijk ook. De mast staat nu ongeveer 50cm dichter op de achtergevel van de boerderij. Dit is gedaan om de voet bij bestaand betonwerk (een mestkelder) aan te laten sluiten. En passant werd tijdens de werkzaamheden ook het erf bij de masten opgeruimd. Je herkent het niet weer…
Dit is een forse verbetering voor het station van PI4GN. Niet alleen is er veel minder werk bij het opbouwen en afbreken, maar de stabiliteit van de 23cm mast was al jaren een bron van zorg. De spaghetti-berg aan tuidraden, het altijd weer corrigeren van de mast-voet, zorgen bij veel wind: het ligt achter ons. De extra mast staat langs de achter rand van het erf aan de linker kant van de beton-muur, waar de ‘Gerard’ mast rechts van staat.
Met dank aan Nanko en Feike, een kraanmachinist en de betonfirma! De kosten worden gedeeld door PI4GN, Nanko en niet te vergeten een tweetal bekenden, die een forse financiële bijdrage leverden. Dank daarvoor namens alle tui-draad-haters.
Maart contest 2022
De maart contest was sinds maart 2020 de eerste contest dat we als groep weer onbelemmerd onze gang konden gaan. Alsof er in twee jaar tijd niks gebeurd was gingen de antennes omhoog, werden de eindtrappen gestart, werd er getest en -uiteindelijk- verbindingen gemaakt.
Helemaal zonder problemen ging dat natuurlijk niet. De maart contest is berucht om zijn opstartproblemen. Sloffe connectoren, verdwenen benodigdheden, rotoren die raar doen, pc’s die tegenwerken: het hoort er bij. Uiteindelijk wordt alles opgelost en kunnen we los. Het resultaat:
Band QSO’s Punten DX Gem.
2m: 520 180.000 888 346
70cm: 172 60.000 778 348
23cm: 48 18.414 755 384
13cm: 16 4.902 599 306
9cm: 5 1.396 468 279
6cm: 3 466 219 155
3cm: 5 1.322 468 264
Tijdens het loggen in N1MM bleek dat de volgnummers niet klopten: ergens telde het systeem iets van 190 op bij het volgnummer. Lastig werken en niet direct op te lossen. De deskundigen (iedereen dus) bogen zich er over, maar de juiste oorzaak moet nog gevonden worden en sommige suggesties nog onderzocht.
In de winter hebben we de begroeiïng in de slootwal aan de lange kant van de schuur aangepakt, zodat we voorlopig geen last meer hebben van takken waarin antennes verstrikt raken.
Zoals gebruikelijk: de maart contest is de test voor de rest van het jaar. We gaan een mooie zomer tegemoet, als virussen en de wereld zich verder rustig houden.
De beste wensen voor 2022
‘Veul zeegn’ is zo ongeveer de kortste Groninger nieuwjaarswens. Als een Groninger ‘huh?’ zegt bedoelt hij ‘Ik heb u niet helemaal verstaan, zou u het nog eens willen zeggen?’ Eigenlijk praten we hier al in CW afkortingen voordat die ooit bestonden. ‘Huh?’ is eigenlijk ‘QRZ?’.
Groningers zijn ook van ‘eerst zien en dan geloven’. De kerkgang heeft onder die houding sterk te lijden gehad, terwijl de historische erfenis uit die tijd schitterend is -zowel qua gebouwen als de orgels. Ooit was alles dus anders. En ook in contest-land zal het weer anders worden. Na de covid-winterdip voorspel ik -als één van de 17.000.000 deskundigen in dit land- een opleving van het maatschappelijke leven, inclusief de mini-maatschappij die een operationele contest club vier weekenden lang is. Maar ergens na de zomer of de herfst is mijn glazen bol weer beslagen. We zien wel. Eerst zien, dan geloven.
Een goed 2022 gewenst! We zijn al besmet met het zendvirus. Daar helpt geen vaccin tegen.
ATV: moeilijk? Nou nee…
Is een ATV-contest op 23cm moeilijk? Nou, niet echt. Met een simpele RTL dongle en een antennetje van 75 cm lengte op 6 mtr hoogte kom je best een heel eind om een code van vier cijfers te kunnen detecteren.
Want daar moest ik het mee doen op de camping in St Maartenszee, omdat de wederhelft had besloten dat we in de week van de IARU contest op vakantie gingen. Nog een pre-ampje erbij, een deelbaar mastje, wat kabel en een apparaatje dat van de 5V USB van de laptop 12V maakte. De beloofde condities waren er niet, dus ik ben maar niet op het hoge duin gaan zitten, UK was toch onbereikbaar. Zenden was er niet bij, de PA past niet in de koffer.
Het resultaat: 10 qso’s, alleen RX, met een gemiddelde van 89 km en een best DX van 153 km naar ON7MOR. Bij lange na niet genoeg om mijn Europese eerste plek vorig jaar op deze band te verdedigen natuurlijk. Maar toch leuk om te doen en te kijken wat je met een simpele 16×16 Jaybeam kunt bereiken. Die ook nog eens als een vaan in de wind waaide, omdat de mastdelen onderling niet geborgd waren.
Ik was aangewezen op DXSpot en miste dus de stations die op 2 mtr communiceren. Dat beperkte het aantal qso’s. En ook veel stations richtten hun antennes naar Groningen in plaats van naar Noord Holland, dat gaf nog wel eens een misverstand. De /P zullen sommigen ook wel gemist hebben, vrees ik. Nou ja, ik had lol en voldoende vrije tijd om tussendoor ook wat anders te doen. Iedereen bedankt voor de moeite om met een simpel campingstation in contact te komen.
Jaap PA0T
IARU contest October 2020
When the crew is complete the contest location in Rottum -three adjoining shacks, a cantine and a workshop- is rather crowded and it is impossible to keep 1.5 mtr distance. Operators decide for themselves if they participate or not under these circumstances.
Therefore PI4GN will participate in the October edition of the IARU contest but it will be a limited setup due to the Covid-19 pandemic.
The following applies to the October edition 2020 for PI4GN:
- 70 cm: limited set-up, from the contest location at Rottum, Netherlands.
- The higher bands will NOT be available from this location.
- PAØO, PAØT and PAØJCA will be active from their home QTH, collecting points for PI4GN. They serve most of the higher bands.
In spite of all: GOOD CONTEST!
Vy 73
Radiomuseum Hengelo
In Hengelo staat het ‘Museum Electro Radio Nostalgie’. Gerund door Henk de Groot, samen met 8 vrijwilligers. Het museum aan de Johan Wagenaarstraat 20 in Hengelo is een tentoonstelling van de verzameling van Henk de Groot. Hij is inmiddels 90 jaar oud, zendamateur (PA0HDG) en heeft zijn leven lang gewerkt voor Overijsselse energie maatschappij en bracht onder meer zijn tijd door op de IJsselcentrale.
In het museum treffen we heel veel oude radio’s aan. Vooral apparaten van voor WOII -toen veel radio’s ingeleverd werden- hebben de aandacht. Er is dan ook veel moois te zien, ook uit de echte begintijd van de radio. ‘Remakes’ van de zender van Idzerda, maar ook van Marconi zijn er te zien. Yous name it, its’ there… Ik leverde een onderdeel van een oude radio af voor Nanko PA0V en kreeg twee oude buizen weer me. Ik nam uit mijn voorraad een vooroorlogse Philips mee: voorwaar een exemplaar dat het museum nog niet had.
Op de zolder van het pand staat denk ik- nog wel tien keer zo veel opgeslagen als er beneden te zien is. Er is heel veel in meervoud en Henk is aan het opruimen. Ik kreeg een Philips L3X80T draagbare radio mee -jeugdherinnering- en een Sony ST88, die ik gewoon mooi vind. Verder staan er dozen vol buizen op de zolder, veel literatuur, bandercorders, broodroosters en allerlei andere electrische curiosa.
Er is veel werkend te zien, waaronder een paar bijzondere ‘recorders’, zoals de ‘Tefifoon’ en een systeem waarbij een soort kleine grammofoonplaten vast in een boek zitten. Hierop wordt een ‘lezer’ geplaatst, waarin een naald ronddraait om de groeven af te tasten -een omgekeerde pick-up zeg maar. Verder zeer oude radio-buizen, gloeilampen en meetapparatuur. een bijzonder museum -midden in een woonwijk- en zeer de moeite waard om te bezoeken!
Voor meer info: http://www.radiomuseum-hengelo.nl/index.php
Contest juli 2020: dat viel niet mee…
Dat het een bijzondere contest zou worden was van te voren wel duidelijk: het corona-monster waart nog steeds rond en de weersvoorspelling was niet goed. De Techniek zou het moeten doen, maar het blijft afwachten of dat ook zo is. Jaap L, Jaap vO (zaterdag), Frans, Gerard, Nanko, Jan vM (zaterdag), Erik, Marten (zaterdag), Aart (zondag) en Dick (zondag) vormden de bezetting. Zondagochtend kwamen Harm DKU en Nap nog langs om even van de sfeer te genieten.
De donderdag voor de contest was er al van alles in elkaar gezet. De 23 cm mast en de SHF mast werden alvast voorzien van de apparatuur. Afgedekt voor de regen, die regelmatig naar beneden kwam. Meerdere mensen waren om begrijpelijke redenen afwezig. In ontsmetting was voorzien en de kantine was verplaatst naar de romney-loods, waar volop ruimte was en die goed geventileerd is.
Zaterdagochtend ging de opbouw verder. De SHF mast werd bekabeld, wat ondanks de afwezigheid van Sjaak -het genius van de elektronica in de mast- goed lukte. Na het omhalen van listig verstopte schakelaartjes in de shack leek alles te werken. 24G bleek evenwel niet operationeel te krijgen en CW bleek op deze banden niet te werken. In plaats van ‘mast-down’ of riskant sleutel-werk is besloten om de op beschikbare banden uitsluitend in phone te werken. Op 23 en 70 ging het beter. Na wat gebruikelijk ongemak in het begin werkte dit naar behoren. Dat we de hele zaterdag in een regengebied zaten beperkte de mogelijkheden om verbindingen te maken. Op zondag klaarde het weer wat op en naar het einde van de dag werden de condities beter en ging de wind liggen.
De hele zaterdag regende het en er stond dus een stevige windkracht 6. Koud was het niet. De masten moesten met de nodige voorzichtigheid omhoog gelierd worden: voortdurende aandacht voor het tuien was nodig. Alles stond op tijd. Op zondag zond Grimeton SAQ uit. Dick, Jaap L, Erik en Nap waren als Grimeton-bezoekers in de weer met antennes en ontvangers om het station te ontvangen. Dat lukte, zij het met moeite.
Al met al: regen, veel wind en beperkt functionele techniek en bezetting. Het zal in de uitslagen geen topper worden; gezellig was het wel.
DVRA afgelast
Het jaarlijkse evenement ‘Dag Voor De Radioamateur’ zou dit jaar gehouden worden op 31 oktober 2020. In verband met de corona perikelen is de markt AFGELAST.
De Aether
Nooit geweten dat we als zendamateurs iets met de Griekse mythologie te maken hadden, maar aangezien we ‘in de ether’ opereren moet ik dat bijstellen. Voor ons is de ‘ether’ het ongrijpbare van de atmosfeer -maar ook de ruimte daar buiten- waarin onze radiogolven zich voortplanten met de verwachting van een mooie verbinding.
Maar de naam is niet uit de lucht komen vallen. Volgens Wikipedia is ‘Aether de Griekse god van de atmosfeer, de bovenste luchtlaag, die de goden inademen.’ Als ik vervolgens op ‘Ether’ ga zoeken, is volgens de zelfde bron de ether het ‘stoffelijke medium dat voortplanting van licht en andere elektromagnetische straling mogelijk maakte.’
Einstein vond in 1905 als gevolg van zijn relativiteits-theorie dat de ether geen stoffelijk ding was, maar ‘leegte’. Gebleken was dat electromagnetische trillingen in een vacuüm een natuurkundige vastgestelde snelheid hadden. Daarmee was voor hem ‘de ether’ geen stoffelijk ding meer. Voortschrijdend inzicht bij de man leidde er evenwel toe dat hij later vond dat aangezien afstand en tijd wel van toepassing waren op de ruimte, er toch van een ‘ether’ gesproken kon worden met enkele fysieke eigenschappen.
Tot aan het begin van de 20ste eeuw -dus voor dat ‘Einsteins theorieën voor het voetlicht kwamen- dacht men dat de ‘ether’ de drager van de radiogolven was omdat de voortplantingssnelheid van electromagnetische golven en de snelheid van het licht vrijwel de zelfde waren. Daarmee was het begrip ‘ether’ verbonden met de opkomst van de radio. Sindsdien slingeren we onze radiosignalen ‘de ether in’.
Wat zou het! Als we die verbinding maar maken… 😀
MAY CONTEST PI4GN: THE COVID-19 EDITION…
For the first time in 43 years PI4GN will not be on air in the May-contest (2nd and 3rd of May), because of the measures taken to prevent from the Covid-19 virus. We are very sorry for that. But you can still work us! We will be QRV from home instead -under the operators call.
That is:
2mtr: PA1T from JO33JF
70cm: PA2V from JO22IM
23cm: PA0O from JO33HG
13cm: PA0JCA from JO22JG
3cm: PA0T from JO33JC
We will not be active on 9, 6 and 1,2 cm.
We hope to work you all and we wish everyone a very good contest!
Corona: ‘The good, the bad and the ugly’?
We hadden het radiovirus al, nu hebben we ook nog het Corona virus. En dat is soms een goede en soms een slechte combinatie.
Het goede zit hem er in dat we onze hobby van huis uit kunnen uitoefenen zonder met iemand fysiek in aanraking te komen. We trekken ons terug in onze shack: ‘social distancing’ was altijd al een beetje ons ding. Door buitenstaanders nogal eens verward met een vorm van autisme. Hoe dan ook: er kunnen prima verbindingen gemaakt worden.
Het slechte is dat er veel evenementen worden afgelast. Voor ons betekent dat dat de mei contest in Rottum niet door gaat. Opbouw en uitvoering zijn een ‘close harmony’ gebeuren en dat kan nu niet. Er wordt gewerkt aan een modus waarbij deelnemers van huis uit een band voor hun rekening nemen, waarna vervolgens de uitkomsten bij elkaar gevoegd mogen worden. Hierover komt nader bericht.
Let dus op: wat er in de agenda staat zal voorlopig waarschijnlijk NIET DOORGAAN.
Moge de wereld er van leren en verstandiger worden dan hij was. Het is vast niet het laatste virus dat langs komt. Terugkeren naar ‘business as usual’ lijkt me geen optie.
Rothammel
Het is de statenbijbel van de zendamateur: Karl Rothammels’ Antennenbuch. Wie heeft hem niet? Een vademecum op het gebied van antenne theorie- en praktijk. Voor dat we aan het bouwen slaan is een pitstop bij Der Karl altijd goed: hoe was het theoretisch ook al weer?
Karl is sinds 1987 SK en was sinds 1932 zendamateur. Na zijn overlijden werd het werk aan het ‘Antennenbuch’ voortgezet door Alois Krischke. Voor een overzicht van het ‘antennenbuch’ en zijn auteurs verwijs ik naar <LINK!> http://www.antennenbuch.de/index.html. De website bevat een handig overzicht van alle uitgaven.
Rothammel woonde in Oost-Duitsland en dat maakte de publicatie van zijn werk bijzonder. De eerste uitgave van het boek was in 1959, door ‘Verlag Sport und Techniek’. Vanaf de 5e druk was ‘DT. Militärverlag’ verantwoordelijk voor de uitgave. Vanaf 1960 werd er ook een aparte West-Duitse oplage gedrukt door Franckh Kosmos verlag. Sinds 1991 zijn de gescheiden oplagen (Oost-duitsland: 1989. West-Duitland: 1988) samengevoegd tot één uitgave. Het boek had in beide uitgaven in eerste aanleg 261 bladzijden, 260 afbeelding en 33 tabellen. De laatste uitgave uit 2013 heeft het 1482 pagina’s, 1607 afbeeldingen en 268 tabellen. Rothammel publiceerde nog twee boeken: ‘Praxis der Fernsehantennen’, in twee delen en werkte mee aan diverse kleinere uitgaven voor de radio-amateur.
Verzamelwoede?
Ik heb natuurlijk ook een exemplaar van het ‘Antennenbuch’: de 11e druk uit 1995, tweede hands aangeschaft. En daar had het bij kunnen blijven, ware het niet dat ik op het DNAT in Bentheim ineens een oud exemplaar zag liggen. De liefde voor ouwe meuk won het weer eens van het gezonde verstand en dus kocht ik het exemplaar. Het was de 3e, Oost-Duitse oplage. Helaas niet de eerste… Wat later kwam ik nog een exemplaar uit 1960 tegen: de 1e West-Duitse oplage!
Nu en dan loop ik wat marktplaatsen bij langs om te kijken of er nog een Rothammel te scoren valt. Mag niks kosten natuurlijk, het geld moet naar de hardware. En jawel: onlangs kreeg ik exemplaar 4 te pakken. Een Oost-Duitse uitgave. Oplage 5 uit 1963. Het wordt al een verzameling!
Kortom: heb je nog een Rothammel staan en ben je er op uit gekeken? Je kunt hem bij mij kwijt. Hij moet wel in de reeks passen, dus een uitgave zijn die ik nog niet heb. En dat zijn er voorlopig nog heel veel. Krijg ik een exemplaar wat ik al heb dan is het ruilmateriaal, misschien kan ik zo iemand aan een nieuwer exemplaar helpen.
Claim maart 2020!
Een goed begin is het halve werk. Dat ging echter op dit eerste contestweekend van het jaar niet op… Ondanks de qua condities en technische opbouw erg moeizame contest zijn de resultaten vergelijkbaar met juli 2019. Opmerkelijk!
Op 70c minder dan normaal. Er waren grote opstartproblemen, mede door de nieuwe opzet.
Op 23c een gemiddelde > 400 km. Daar ook voor het eerst meer CW- dan SSB-qso’s en van de resultaten is dat 61%.
Resultaten 9 en 6cm beperkt, maar dat lag aan het aanbod, veel stations hadden die banden niet.
10 GHz bleef achter omdat op zondag nauwelijks meer iets gewerkt is. Oorzaak was het verdraaien van de schotel door de wind ’s nachts, wat niet is opgemerkt tot het afbreken. Balen!
Op 24 GHz geen qso’s, vooral omdat PA0JUS er niet was en DF0MU het ook niet meegenomen had.
Van 2m nog geen resultaten. Al vroeg in de contest stopte 2m omdat de centrale sequencer het had begeven. 150 qso’s?
Het overzicht:
| mrt-20 | Band | QSO’s | Points | DX | Loc | Dist | Mean |
| PA1T | 144 | nnb | |||||
| PI4GN | 432 | 150 | 49.845 | OK2R | JN89JM | 818 | 332 |
| 1296 | 65 | 26.263 | OM3KII | JN88UU | 916 | 404 | |
| 2320 | 20 | 6.387 | OK2M | JN69UN | 643 | 319 | |
| 3400 | 4 | 1.249 | DL3IAE | JN49DG | 468 | 312 | |
| 5670 | 2 | 628 | DL3IAE | JN49DG | 468 | 314 | |
| 10368 | 9 | 2.563 | F6DKW | JN18CS | 599 | 285 | |
| 24G | 0 |