Van 21 tot en met 27 augustus 2022 maakten Jaap PA0T, Nap PA1NG, Dick PA2DW en Erik PA1ET een bijzondere reis. Voor de tweede keer werd de lange golf zender van Kalundborg in Denemarken bezocht (243 kHz). Maar specialer was het meerdaagse bezoek aan Grimeton in Zweden (17.2 kHz) waar een twee daagse opleiding tot operator werd gevolgd. Boeiende dagen in de spelonken van de radio-communicatie… Voor meer foto’s zie de fotogalerij in de rechter kolom!
De LF zender in Kalundborg wordt beheerd door Jens Seeberg OZ5SY. De zender is makkelijk te vinden: al van verre zijn de twee hoge antennemasten te zien die op een landtong in zee vóór Kalundborg staan. In het gebouw staan nog twee 300 kW lf zenders die niet meer in gebruik zijn en een 50 kW zender die wekelijks nog voor transmissies gebruikt wordt. Deze wordt remote bestuurd.
Het gevolg is dat het gebouw geen vaste bewoners kent. Jens heeft er lang gewerkt, is met pensioen maar laat het station met gepaste trots zien aan belangstellenden -als je in contact met hem weet te komen. De toekomst van het station hangt aan een zijden draad: de politiek moet uiteindelijk besluiten of een dergelijke omroep faciliteit nog nuttig gevonden wordt.
Het bezoek aan Grimeton had een ander doel: de opleiding tot ‘operator’ van de ‘Alexanderson Alternator’. Uit het niets stelde Erik een opleidings-traject voor aan de Grimeton organisatie. Die reageerden direct enthousiast. Ze hadden dat nog nooit gedaan maar vonden het een goed idee. Hoewel de Nederlandse deelnemers natuurlijk niet op afroep beschikbaar zijn voor dienst in het station, wordt de kennis wel gedeeld, verspreid en krijg je nieuwe ‘ambassadeurs’ voor het station, wat Unesco Wereld Erfgoed is.
De opleiders, Fredrik en Ola, stelden voor de cursus in twee delen te doen: een digitaal deel van twee sessies via ‘Teams’ en een hands-on deel bij de ‘Alternator’. De ‘Alternator’ is feitelijk een door een elektromotor aangedreven generator, die met veel hulpwikkelingen een frequentie van 17.2 kHz opwekt. Na het digitale deel zijn we twee dagen in Grimeton geweest en werden we in twee groepjes van twee wegwijs gemaakt in het controleren, opstarten en stoppen van de ‘Alexanderson Alternator’. Een zender met het bouwjaar 1924, die zich het best laat omschrijven als een IC, maar dan helemaal mechanisch en elektrisch uitgevoerd. En dus groot en lomp! Alles is groot, spanningen liggen bloot, en als het ding eenmaal draait waan je je in een machinekamer van een schip.
We zullen zorg dragen voor een artikel in Electron over ons bezoek aan Kalundborg en een artikel waarin meer ins en outs van de ‘Alexanderson Alternator’ en de enorme antenne uit de doeken worden gedaan.
De 23cm mast was een losstaande mast. Op twee U-profielen, verzwaard met twee pallet-boxen met keien werd deze mast in balans gehouden. Hij viel al een keer om, en omdat hij -net als de SHF mast- getuid moest worden was het altijd een heel gehannes om dat circus de lucht in te krijgen omdat beide masten dicht bij elkaar staan.
In het museum treffen we heel veel oude radio’s aan. Vooral apparaten van voor WOII -toen veel radio’s ingeleverd werden- hebben de aandacht. Er is dan ook veel moois te zien, ook uit de echte begintijd van de radio. ‘Remakes’ van de zender van Idzerda, maar ook van Marconi zijn er te zien. Yous name it, its’ there… Ik leverde een onderdeel van een oude radio af voor Nanko PA0V en kreeg twee oude buizen weer me. Ik nam uit mijn voorraad een vooroorlogse Philips mee: voorwaar een exemplaar dat het museum nog niet had.
